کد مطلب:28993 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:17

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

چرا خداوند متعال تمام انسانها را به يك نقش نيافريده؟

1- در مورد چگونگي آفرينش موجودات، در عرصه جهان هستي ما شاهد دو نظام طولي و عرضي هستيم. مفاد نظام طولي آن است كه مرتبه هر وجودي، عين ذات اوست و تخلف ناپذير است. خصوصيت هر چيزي جز نحوه وجود آنها نيست و به همين دليل ما آن خصوصيت امري واقعي است نه اعتباري و عارضي و قابل انتقال. بين همه موجودات جهان، چنين نظام ذاتي و عميق برقرار است حتي ميان مجردات چنان كه قرآن كريم درباره فرشتگان مي فرمايد هر يك مقام معلومي دارند، {V(صافات، آيه 164)V}. علاوه بر نظام طولي كه ترتيب موجودات را از لحاظ فاعليت، خالقيت و ايجاد معين مي كند، نظام ديگري بر خصوصيات جهان طبيعت حاكم است كه شرايط مادي و اعدادي (زمينه اي) به وجود آمدن يك پديده را تعيين مي كند. اين نظام، نظام عرفي ناميده مي شود. به موجب اين نظام است كه هر حادثه در مكان و زمان خاص پديد مي آيد و هر زمان خاص و مكان خاص ظرف حوادث معيني مي گردد. 2- جهل ما نسبت به جزئيات نبايد ما را گمراه كند و فعل خداوند را برخلاف عدل تصور كنيم. از روي نظم و هماهنگي جهان مي دانيم كه خداوند حكيم است و به صورت كلي از اين حقيقت آگاهيم كه خدا بي عدالتي نمي كند. بي عدالتي از كسي سر مي زند كه يا نسبت به كاري كه مي كند نادان است يا به چيزي نيازمند است و اين هر دو درباره خداوند منتفي است. او هم علم نامتناهي دارد و هم كاملاً بي نياز. 3- با يك نگاه كلي به رده هاي موجودات عالم درمي يابيم كه صورت هاي معدني نه درك دارند و نه رشد، گياهان رشد دارند اما درك ندارند. حيوانات واجد هردواند اما درك حيوان در قلمروي محدود است. انسان، داراي اختيار و عمل آگاهانه است و بستر ادراكات او به سر فراتر از حيوان است. بنابراين، نوع انسان در يك حد از وجود بهره مند است و نمي توان گفت در آفرينش انسان، اختلاف موجود است. انسان نيز حظ و حق خود را از وجوه دريافت كرده است. 4- نقش كلي و جايگاه او در جهان و نظام آفرينش، خليفه بودن وجانشين خداست وقتي فرشتگان گفتند: آيا كسي كه فساد و خونريزي مي كند را خليفه قرار مي دهي، {V(بقره، آيه 30)V}. با اين كه ما تسبيح و تقديس تو مي گوييم در واقع درخواست مؤدبانه اي بود كه ما را خليفه قرار بده، چرا كه ما لايق تريم. بديهي است كه مسأله جانشيني خدا مورد نظر بود وگرنه جانشيني از غير خدا، چندان اهميتي ندارد كه فرشتگان آن را درخواست كنند و نيز براي دست يابي به جانشيني از غيرخدا، دانستن همه اسماء يا توان فراگيري آنها لازم نيست. 5- راه تحصيل اين جانشيني، همچنان كه ذكر شد آگاهي از اسماء خداوند است. البته منظور از آگاهي به اسماء، صرفاً انباشته شدن ذهن از آن الفاظ و كلمات نيست زيرا دانستن اين نام ها به طريق فوق، به هيچ وجه نمي تواند ملاك شايستگي خلافت از خدا باشد، بنابراين اين گونه نيست كه همه انسان ها بالفعل خليفه و جانشين خدا باشند زيرا چگونه مي توان پذيرفت مقام خلافتي كه فرشتگان مقرب الهي، شايسته آن نبودند - و به خاطر آن مقام به آدم(ع) سجده كردند - در اختيار بزرگترين جنايتكاران تاريخ قرار گيرد و آنان شايسته آن باشند. 6- منظور از آگاهي از اسماء خداوند عبارت است از: پي بردن به حقايق اشياء و معرفت حضوري به آنها، دانستن اسماء وسايط فيض (معصومين(ع)) كه با قدرت بر تصرف تكويني و برتري وجود آدم(ع) ملازم مي باشد. توانمندي مظهر اسماء خدا شدن يعني ولايت تكويني را به انسان اعطاء مي كند و همچنان كه ذكر شد اين قدرت تكويني از دو طريق فرق در انسان حاصل مي گردد. 7- در كنار اين نقش كلي همه انسان ها در بستر هستي، شاهد تفاوت هاي جزئي در خصوصيات فردي هم هستيم. اين تفاوت هاي جزيي و فردي نيز در عوامل زير ريشه دارند: الف) يك مجموعه زيبا با تركيب از اجزاء همان شكل نمي گيرد. لازمه پديد آمدن مجموعه اي زيبا آن است كه در ميان اجزاء تفاوت ها و اختلاف ها باشد همچنان كه در ترسيم چهره انسان در يك تابلو، هم خطوط سخن (ابرو) به كار مي رود و هم خطوط راست. اما در عين حال تفاوت ها هم از نوع تبعيض و ظلم نمي باشد. هم حق فرد رعايت گرديده و هم مصلحت جمع. ب ) اگر اين تفاوت هاي فردي و جزيي نبود، نيازهاي انسان ها در عرصه زندگي اجتماعي با بن بست مواجه مي شد. اين استعدادهاي متفاوت و علايق و گرايش هاي مختلف است كه هر فردي دنبال كار خاصي مي رود. ج ) در مورد پيدايش نسل انسان كه از طريق توالد و تناسل حاصل مي شود از دوران هاي گذشته تاكنون ديدگاه هاي مختلفي مطرح شده است. پس از اختراع ميكروسكوپ در قرن هفدهم و انجام تحقيقات و آزمايش هاي زيست شناسي و به ويژه جنين شناسي، دانشمندان در قرن هيجدهم به اين نكته پي بردند كه زن و مرد هر دو در پيدايش جنين نقش دارند و جنين به صورت كامل نه در اسپرم مرد و نه در اوول زن وجود دارد. بلكه در هر دو موجودات و در مراحل مختلف شكل گيري و رشد، تنوعات مختلفي به خود مي گيرد. آيه شريفه: {A{/Bإِنَّا خَلَقْنَا اَلْإِنْسانَ مِنْ نُطْفَةٍ أَمْشاجٍ نَبْتَلِيهِ فَجَعَلْناهُ سَمِيعاً بَصِيراً{w1-10w}{I76:2I}/}A}، {V(دهر، آيه 2)V}. نيز بر اين مطلب دلالت دارد كه نطفه تشكيل دهنده جنين داراي انواع مختلفي از آميختگي است. يعني آميخته اي از ترشحات عدد مختلف كه خود منشأ بروز صفاتي و خصوصيات متفاوت از انسان است و از آنجا كه نظام عالم بر علت و معلول است از لوازم عالم ماده تفاوت انسان ها در شكل مي باشد. براي آگاهي بيشتر ر.ك: 1- عدل الهي، شهيد مطهري 2- انسان شناسي، محمود رجبي، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني 3- قرآن و رويان شناسي، حميدرضا شاكرين 4- موضوع علم و دين در خلقت انسان، احد فرامرز قراملكي، مؤسسه فرهنگي آرايه